Stimuleer de vitale binnenstad door sociaal ondernemerschap, maatschappelijke initiatieven en samenwerkingen

Inzetten op een aantrekkelijke binnenstad kan een goede manier zijn om effecten van de coronacrisis het hoofd te bieden. Het is één van de zes voorbeelden die onderzoekers van Platform31 geven van integrale maatregelenpakketten, waarin beleidsopties uit verschillende domeinen worden gebundeld. De aantrekkingskracht van de binnenstad kan worden behouden door onder meer functiemenging, het stimuleren van sociaal ondernemerschap en het anticyclisch investeren in transformatie.

Welke effecten raken de binnenstad?

In het rapport De coronacrisis en de stad zijn de effecten van de coronacrisis en de crisismaatregelen op een rij gezet, voor de domeinen economie en werk, sociaal-maatschappelijk en fysiek. Binnensteden hebben vanuit al deze invalshoeken te maken met effecten.

  • Bedrijvigheid in de stad –  De ruimtelijke capaciteit van winkelstraten daalt, maar over de omvang van die dalingen zijn de ramingen niet eenduidig. Met name in de cultuur en horeca is het de vraag of een anderhalvemetereconomie haalbaar is.
  • Ondernemen in de stad – Investeringen en productiviteitsontwikkeling staan onder druk, en daarmee het toekomstig verdienvermogen. Er gaat ondernemerschap verloren, maar de disruptie geeft tegelijkertijd kansen voor nieuw ondernemerschap.
  • Maatschappelijke dynamiek in de stad – Sinds de coronacrisis zijn er allerlei maatschappelijke initiatieven ontstaan. Ook lijkt de situatie een versnellend effect te hebben gehad op samenwerkingen tussen overheden, bedrijven en burgers. Er zijn aanwijzingen dat de sociale cohesie op de korte termijn toeneemt, maar op de (middel)lange termijn mogelijk juist af.
  • Woon- en werkruimte in de stad – Van een ‘trek uit de stad’ is tot nog toe geen sprake. De coronacrisis heeft een productieafname van woningen tot gevolg voor in elk geval 2020 en 2021.
  • Recreëren in de stad – De crisis betekent een grote aanslag op de middenstand in onder meer de binnensteden. Het binnenstadsbezoek krabbelt terug, maar door de crisismaatregelen blijven businesscases knellen. Als horeca en winkeliers wegvallen, leidt dat tot een economische verschraling en een fysieke kaalslag in de binnensteden.

Hoe kan een integraal maatregelenpakket voor een aantrekkelijke binnenstad eruitzien?

Tussen de effecten op binnensteden bestaan talloze dwarsverbanden. Omdat dat voor de mogelijke beleidsopties niet anders is, pleiten de auteurs van het rapport voor integrale maatregelenpakketten. De volgende maatregelen kunnen onderdeel uitmaken van een pakket voor een binnenstad die zowel op korte als lange termijn vitaal blijft.

  • Functiemenging of ‘blurring’
    Door functiemenging c.q. blurring mogelijk te maken, wordt de diversificatie van de binnenstadseconomie gestimuleerd en krijgen ondernemers met nieuwe businessmodellen kansen. Het vergroot, kortom, de adaptiviteit én aantrekkelijkheid van de binnenstad en sluit aan bij een wereldwijde trend (zie bijvoorbeeld het Metro Mix hierover van het College van Rijksadviseurs).
  • Benut de volle daglengte
    Door in de binnensteden het gat te sluiten tussen de sluitingstijd van dagwinkels en het op stoom komen van de horeca, wordt de aantrekkelijkheid van de binnenstad vergroot. Dit kan door de dag te verlengen (winkels langer open), de avond te vervroegen (uitgaanspubliek eerder naar de stad lokken), door functies te mengen (wonen, werken, recreëren) en het opvullen van het gat (iets speciaals programmeren om daggasten langer vast te houden en om avondgasten eerder te laten komen).
  • Stimuleer sociaal ondernemerschap, maatschappelijke initiatieven en samenwerkingen
    Door allerlei vormen van sociaal ondernemerschap mogelijk te maken, kan het ontmoeting van elkaar in binnensteden en buurtcentra bevorderd worden. Denk aan buurtbedrijven en (nieuwe) ambachten, buurthuizen, kamers en huizen van de wijk, administratiecafés, nieuwe generatie bibliotheekfilialen, lotgenotengroepen en sociale marktplaatsen. Het laatste heeft ook een positief effect op de doelstellingen in het sociaal domein, zoals het bevorderen van sociale cohesie. Burger- en buurtinitiatieven gelen in de rampenpsychologie als als belangrijke ‘schokdempers’ bij de overgang van de (eerdergenoemde) ‘honeymoonfase’ waarin mensen zich doorgaans van hun beste kant laten zien, naar de desillusiefase, waarin het wantrouwen en de depressie toenemen.
  • Anticyclisch investeren in transformatie
    De aantrekkelijkheid van de binnenstad kan vergroot worden door anticyclisch te investeren in het (duurzaam) transformeren van leegstaande winkelpanden of kantoren naar woningen.
  • Investeer in een groene, aantrekkelijke en hoogwaardige openbare ruimte
    Dat de binnenstad verschuift van place to buy naar place to be is al lang merkbaar en wordt door de coronacrisis versterkt. Een binnenstad als place to be together in en na coronatijd stelt eisen aan de openbare ruimte. Een aantrekkelijke, groene, schone, hele en veilige openbare ruimte is al bewezen van positieve invloed op de leefbaarheid, klimaatbestendigheid en veiligheid van de stad.
  • Experimenteer met tijdelijke inrichtingsmaatregelen
    Realiseer de plannen voor een betere openbare ruimte snel, desnoods op tijdelijke basis. Meet de verandering en communiceer de resultaten.
  • Creatief ondernemerschap stimuleren
    Voor de binnenstad geldt dat het van belang is om de ruimte te geven om creatief te ondernemen. Waar kan een ondernemer klanten mee trekken? Welke meerwaarde kan een ondernemer de klant geven ten opzichte van online aankopen doen? Stimuleer dit als overheid en kijk ook waar je de ondernemer (financiële) ruimte kan geven door bijvoorbeeld (tijdelijk) flexibel om te gaan met wet- en regelgeving of precariobelasting, reclamebelasting en OZB op te schorten.

Hierboven hebben we de effecten die de coronacrisis tot nog toe heeft op onze binnensteden samengevat. Vervolgens schetsen we een heel aantal maatregelen die genomen kunnen worden om te zorgen voor een aantrekkelijke binnenstad in de toekomst, zowel tijdens als na corona. Dit is natuurlijk geen blauwdruk van dé aanpak of dé oplossing. We zullen met elkaar in gesprek moeten (blijven) gaan en hierbij is elke stad anders. Durf samen ergens voor te kiezen en maak daar werk van. Gebruik de energie die er is en faciliteer waar nodig. Alleen zo komen we samen tot vitale binnensteden

(bron:Platform 31- oktober 2020)

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *