Wat je verder nog wil weten over het rapport met de waarschuwingen over het klimaat

Het VN-klimaatpanel IPCC heeft maandag een langverwacht rapport vol waarschuwingen over het klimaat gepubliceerd. Door de uitstoot van broeikasgassen gaan we een toekomst vol hittegolven, droogte en extreme neerslag tegemoet.

Klimaatexpert Rolf Schuttenhelm zat maandag anderhalf uur lang klaar om jullie vragen te beantwoorden. Lees hier een selectie van de beste vragen en antwoorden.

Is het bekend of de lockdowns van het afgelopen anderhalf jaar een positieve invloed op het milieu gehad hebben? En als dat zo is, zou dit dan een reden kunnen zijn voor overheden om milieulockdowns in te gaan voeren?

“Het heeft een goed meetbare invloed gehad op de luchtkwaliteit, dus de hoeveelheid zwevende vervuiling (zwaveldeeltjes, stikstof, fijnstof, roet). CO2 is veel hardnekkiger. Dat blijft grotendeels eeuwen in de atmosfeer. Zolang onze uitstoot niet naar praktisch nul gaat, blijft de concentratie dus stijgen en daarmee ook de gemiddelde temperatuur.”

“Daarom heeft een tijdelijke dip in de uitstoot (8 procent of iets dergelijks) eigenlijk geen meetbaar klimaateffect. Structurele dalingen – van 8 procent doorpakken naar uiteindelijk 100 procent – hebben dat wel. Maar het IPCC-rapport zegt daarover ook: wat we nu doen, kunnen we pas over pakweg dertig jaar meten. Als emissiereductie nu uitblijft, kan de opwarming in de tweede helft van de eeuw nog extreem oplopen (tot meer dan 5 graden).”

TonRotterdam: Een in Nederland veelgemaakte opmerking is: ja, maar wat voor zin heeft het als ons kleine landje (of alleen Europa) veranderingen aanbrengt? Wat zijn de overtuigendste argumenten om als Nederland en Europa een voortrekkersrol te nemen?

“Het verreweg overtuigendste argument is dat Nederland als rivierdelta kwetsbaar is voor een stijging van de zeespiegel. Vanaf 1 à 2 meter zijn dijken geen oplossing meer, zeggen fysisch geografen daarover. En het IPCC houdt rond 2150 al een stijging van 1 tot 5 meter mogelijk, als Antarctica versneld afsmelt. Nederland staat daarom nu al voor heel grote keuzes: of ons inzetten voor 1,5 graden (wat een hoop van de stijging voorkomt) of anders inzetten op een andere landschapsinrichting (op de hoge zandgronden). Die boodschap is absoluut nog niet geland.”

Eb_V_D: Ik ben benieuwd wat de impact van de zeespiegelstijging is. Ik lees overal dat door het smelten van de ijskappen de zeespiegel stijgt, maar wat betekent dat nou echt? Kunnen de kustgebieden bijvoorbeeld gaan verzilten? Is er een impact op de weersomstandigheden in de kustgebieden? Heeft het impact op het waterpeil in de rivieren?

“Ik verklap maar vast dat je de belangrijkste vraag van allemaal stelt en dat we die dinsdagochtend gaan beantwoorden in een groot artikel op basis van interviews met diverse experts. We lijken de neiging te hebben om de gevolgen van zeespiegelstijging niet volledig te begrijpen, omdat we sterk denken in dijken en polders. Maar je noemt er al twee.”

“Verzilting wordt in laaggelegen polders kritiek. Juist door het droogmalen zuig je het zoute water onder de dijk door, daar is niets aan te doen. Nog belangrijker: rivierwater stuwt hoger op en we hebben in West-Nederland vermoedelijk veel meer ruimte nodig om water op te vangen, juist omdat de rivieren niet meer goed kunnen afwateren en zelf ook grilliger worden. De combinatie van springtij en piekafvoer van de Rijn is bij 2 meter zeespiegelstijging problematisch tot aan de Duitse grens.”

Jbe: In hoeverre kunnen delen van Nederland op korte termijn onbewoonbaar worden? En over welke termijn hebben we het dan? Is dit nog denkbaar in onze generatie? En zou dit dan vooral richting de kust zijn door de zeespiegelstijging of meer langs de rivieren door extreme neerslag? Is daar al iets zinnigs over te zeggen?

“Experts die ik spreek over de ‘maximale rek’ van de Nederlandse delta – even de futuristen met absurde plannen voor gigadammen negerend – denken dat we vanaf 1 à 2 meter in grote problemen komen met zowel de laagst gelegen kustregio’s, alsook de hele benedenstroom van het rivierengebied.”

“Rivierwater kunnen we moeilijker kwijt bij hogere zeestanden, dus er is daar véél meer ruimte nodig om water op te vangen. Ook op plekken waar nu mensen wonen of waar nieuwbouw gepland staat. Probleem is de tijdschaal: de zeespiegel blijft doorstijgen, dus voor welke periode plannen wij onze infrastructuur? Honderd jaar? Tweehonderd jaar?”

Dsie: Als ik de landkaarten in het rapport zie, dan lijkt het alsof de klimaatverandering voor enkele gebieden goed nieuws is: de Sahara wordt natter, Siberië warmer. Klopt dit? Dit kan ingewikkeld worden bij onderhandelingen lijkt me, als sommigen liever juist wel klimaatverandering zouden wensen.

“Wat het vooral ingewikkeld maakt, is dat er veel landen zijn die een relatief sterk belang hebben bij het behoud van oude energiebronnen. Australië voor steenkool, Saoedi-Arabië voor olie en Rusland voor gas. Zulke landen werken in het beste geval niet mee in de onderhandelingen, maar liggen zelfs vaak dwars.”

“In de jaren negentig dachten klimaatonderzoekers dat er gebieden zouden zijn die ervan zouden profiteren – met name in het hoge noorden – vanwege (lokaal) betere landbouwopbrengsten. Dat hoor je eigenlijk niet meer terug. Overal op aarde lijkt de nettoschade veel groter dan de voordelen. En dat geldt ook heel specifiek voor Noord-Afrika: de Sahara wordt vooral groter en dreigt ook over de Middellandse Zee richting Spanje te kruipen.”

Jan_Willem_van_Aerdenhaudt: Als in een scenario wordt genoemd dat bossen afsterven, moeten we ons dan ook zorgen maken over zuurstof?

“We hebben nu te maken met verdroging van bossen, zowel het Amazoneregenwoud als bijvoorbeeld de Siberische en Canadese taiga. Het grote probleem is dat die bossen dan netto CO2 kunnen uitstoten en daarmee de opwarming versterken. Zuurstof is in zeer grote hoeveelheden beschikbaar in de atmosfeer en zal geen probleem worden.”

“Als het echt misgaat met bossen – zoals 250 miljoen jaar geleden – veroorzaakt dat een zeer sterke klimaatverandering, waarbij veel soorten uitsterven op land en ook in de zee. Die laatste factor kan dan leiden tot zuurstofloze(re) oceanen. Dat is wel een reële zorg, ook bij de huidige opwarming. 250 miljoen jaar geleden vulde de atmosfeer zich vervolgens ook met zwavelgassen, omdat in het zuurstofarme water andere bacteriën het overnamen. We hebben het wel over de grootste crisis voor het leven die de aarde ooit heeft meegemaakt.”

John_de_Jong_dcdfec: Zijn er nog relevante wetenschappelijke stromingen die de analyses van het IPPC tegenspreken of kunnen we zeggen dat hier volledige consensus over bestaat?

“Het is wel grappig: de auteurs die ik spreek, zeggen mij dat ze nog nooit zo’n extreem sceptisch gezelschap hebben meegemaakt als het geheel van alle IPCC-collega’s. Alles wordt in twijfel getrokken en bediscussieerd. Die consensus zit vervolgens in de zekerheidsgraden per onderwerp. Er is maximale consensus (‘zekerheid’) dat de aarde opwarmt en dat dit komt door een verhoging van de concentratie broeikasgassen door de mens. Over heel veel andere onderwerp bestaat veel interne discussie en een goede klimaatwetenschapper is continu bezig z’n eigen ongelijk te vinden.”

“Binnen de klimaatwetenschap bestaat overigens geen tegenstroming. Je hebt er niet twee scholen of iets dergelijks. In de verdere samenleving is dat natuurlijk wel zo, omdat het daar een politiek onderwerp is waarin meningen belangrijker worden dan feiten.”

Bron : NU.nl – 09 augustus 2021