De Social Enterprise Monitor 2018 biedt inzicht in de ontwikkeling van social enterprises in Nederland.
Elk jaar komt er een rapport uit en biedt inzicht in de grootste successen als ook de uitdagingen en op welk gebieden er weer wat is veranderd.
Als je de samenvatting leest dan zijn het voor mij meer dan feiten. Ik zie het gebeuren en vanuit de management samenvatting probeer ik het dichterbij voor mezelf te brengen in deze blog.
1.Diverse maatschappelijke missies De meeste sociale ondernemingen (41% van de respondenten) richten zich op het verhogen van de arbeidsparticipatie van een kwetsbare doelgroep. Ook het verhogen van welzijn en tegengaan van milieuvervuiling worden vaak genoemd. Een opkomende trend is het verduurzamen van het voedselsysteem, 86% van de bedrijven die zich hierop richten zijn in 2013 of later opgericht.
Ja, steeds meer sociaal ondernemers hebben een hybride of diverse impact doelstellingen. De Duurzame Dinsdag ontving dit jaar voor het merendeel plannen die bijdragen aan de circulaire economie. Verschillende sociaal ondernemende horeca zaken werken niet enkel met medewerkers met een langere afstand tot de arbeidsmarkt, maar richten zich ook op milieu (no waste ) en duurzame produkten.
En zo bewegen sociaal ondernemers zich ook in diverse domeinen; een voedselconcept dat bijdraagt aan inclusiviteit of terugdringen van eenzaamheid bij ouderen (bvb Thuisafgehaald) of een initiatief die zich richt op voedselverspilling en ook iets betekent voor de zorg. Dat soort innovatieve , domeinoverschrijdende , concepten kom ik steeds meer tegen.
2.Groei en toename winstgevendheid Het aandeel winstgevende sociale ondernemingen neemt toe. 44% van de ondernemingen gaf aan over 2017 winstgevend te zijn, over 2015 was dit 36%. Naarmate ondernemingen langer bestaan zijn ze vaker winstgevend. Ook omzet (gemiddeld met 26%) en werkgelegenheid (gemiddeld met 21%) nemen toe bij sociale ondernemingen.
Ja, hoor om me heen van mensen die eerst dachten dat ik een over enthousiaste en hoopvolle idealist was, dat het hen ook niet ontgaat. Het is steeds bekender en duidelijker dat het niet enkel gaat om “kleine”initiatiefjes, hoewel ik de waarde van deze zeker niet onderschat. Geloof in think global, act local, neemt echter niet weg dat opschaling dat lokale karakter niet hoeft aan te tasten. En dat hier wordt gerefereerd aan ondernemingen die al langer bestaan onderschrijf ik ook. Begonnen met een hybride business model gaan deze steeds meer en beter hun eigen broek op houden, ook op grotere schaal, dus ja, winstgevender. (zonder hun sociale impact doelstelling te vergeten trouwens :-))
3.Impact wordt uitgevraagd en gemeten Een ruime meerderheid van de ondernemingen (63%) geeft aan impact te meten. Dit percentage ligt iets hoger dan voorgaande jaren. Bij 75% van de ondernemingen vraagt een van de stakeholders om een impact rapportage. Een kleine groep (8%) ondernemers geeft aan meetindicatoren in te stellen aan de hand van de SDG’s.
Ja, gelukkig. Als een van de eerste kruisvaarders op dit gebied ben ik verheugd over deze uitkomst. Ingegeven door externe voorwaarden van stakeholders, echter ook gezien als steeds belangrijker onderdeel om direct aan te beginnen als je start. Ook steeds meer gebruikt als aanscherp instrument voor aanpak en organisatie dan enkel als een noodzakelijk “kwaad”als zijnde een rapport. Zelf ervaar ik de ondernemers als enthousiaster over het meten en weten en waarom en wat ze eraan hebben en mee kunnen. Het wordt onderdeel van hun wijze van ondernemen. Ik juich het toe en dit percentage ligt aanzienlijk hoger dan een aantal jaren geleden!
4.Sociaal ondernemers willen anderen beïnvloeden Impact vergroten gebeurt niet alleen door meer producten of diensten te verkopen, maar ook door andere spelers zoals bedrijven en overheden te beïnvloeden. Voor sociaal ondernemers is dit onderdeel van hun strategie, maar liefst 69% van de respondenten geeft aan gekopieerd te willen worden door andere bedrijven om daarmee hun impact te vergroten en 52% probeert het functioneren van een hele markt te veranderen.
Ja, ook dat onderschrijf ik als een ontwikkeling die domeinen met elkaar laat samenwerken, overheden laat nadenken en het private domein doet samenwerken , gericht op social impact. He gaat bij Impact ook om een systemische verandering, een grotere, langdurige verandering die effect heeft op een grotere doelgroep.
5.Meerderheid trekt met succes financiering aan 60% van de respondenten zocht in 2017 financiering. Een grote meerderheid (84%) hiervan heeft dit met succes aangetrokken. Bijna driekwart (71%) van de ondernemers trekt verschillende vormen van financiering aan.
Ja, en vanuit mijn optiek heeft dat ook sterk te maken met punt 4, het impact meten. Daarnaast is het geen vreemde eend meer in de bijt en begrijpen steeds meer banken en andersoortige investeerders waar het echt om gaat. En ja, daar willen ze wel in investeren. Dus die aantrekking komt van beide kanten en beide partijen dragen daarbinnen ook een verantwoordelijkheid met zich mee. De afhankelijkheid vansubsidies en donaties vermindert ook door de aanscherping van de business modellen. Steeds meer sociaal ondernemers trekken inderdaad verschillende vormen van financiering aan.Ook impact investeerders is een groeiende groep.
6.Gemeente relevante stakeholder, maar verkokering probleem Het grootste deel (71%) van de respondenten geeft aan dat de gemeente voor hen een relevante stakeholder is. Bijna de helft van de ondernemers (40%) ervaart dat de gemeente hen herkent en erkent, maar bijna geen ondernemers (5%) is van mening dat alle afdelingen van de gemeente goed samenwerken.
Ja, waar ze elkaar vroeger totaal niet begrepen , spreken ze nu meer dezelfde taal. Het gezamenlijk belang wordt meer en meer gedeeld en ook hierbij heeft impact meten en communiceren een rol. Daarnaast zal ontschotting (door domeinoverschrijdende innovatieve concepten ) nodig zijn, kijk naar de zorg. Ook zijn in de loop der jaren de taken van de gemeenten en hun verantwoordelijkheid veranderd. Kijk naar de G40, het stedelijk gemeenten netwerk, die het onderwerp sociaal ondernemerschap als het ware hebben geadopteerd. Ze nemen het voortouw in het opstellen van een strategische agenda; met als speerpunten ruimte voor ondernemen en sociaal ondernemerschap.
7. Marktomstandigheden verbeteren Een grote meerderheid van de ondernemers (77%) geeft aan dat ‘herkenning en erkenning’ voor sociale ondernemingen de afgelopen jaren is toegenomen en dat consumenten en bedrijven impact belangrijker vinden. Beleid van de Rijksoverheid is volgens ondernemers de afgelopen jaren niet verbeterd
>Ja, zowel privaat als publiek domein geeft meer aandacht aan sociaal ondernemers. Daarom vind ik de ondertitel wat betreft ruimte voor ondernemende activisten van dit rapport enigszins jammer. Sociaal ondernemers doen meer dan dat en het wordt meer en meer gezien en ervaren. Media draagt bij aan de bewustwording en we zien dat het anders moet en ook nog kan. Iedereen kan daaraan een steentje bijdragen en dat is mooi om te zien. Was het eerder enkel voorbehouden aan een kleine(re) groep, wordt het nu breder beleefd en ervaren en ook naar gehandeld. Mainstream is wellicht nog een te grote stap, toch besef en bemerk ik dat het steeds breder “gedragen “wordt en als serieus wordt gezien. Verschillende boeken dragen daar ook aan bij (Goede zaken, etc)
En ja, de Rijksoverheid geeft in deze niet helemaal het goede voorbeeld, wellicht met de nieuwe nota’s maken we daar ook een stap voorwaarts.
Kortom hoopvol en niet enkel in cijfers uitgedrukt. Het gebeurt en er gaat nog veel meer gebeuren. Niet enkel voorbehouden aan de sociaal ondernemer zelf, wel in samenwerking met elkaar. We doen het samen en de toekomst is NU!
In 7 sessies, verspreid over een jaar, ondersteunen wij de organisaties om hun impact in kaart te brengen en waar mogelijk te vergroten. Daarnaast leren zij hoe zij in de toekomst zelfstandig hun eigen impact kunnen blijven meten, voor al hun interventies en activiteiten. De organisaties zetten zich in voor diverse maatschappelijke thema’s. Tijdens de 2e sessie zijn de deelnemers aan de slag gegaan om inzichtelijk te maken hoe zij zich inzetten voor die verandering en welke impact zij beogen. Tussentijds krijgen ze allerlei opdrachten mee, die zij invullen met hun werkgroep. Op de aankomende derde sessie kunnen we dan de volgende stappen nemen.
En zo ren ik 2019 binnen terwijl ik nog wilde wandelen. Ook omdat er best een druk en vol jaar voor de boeg ligt. De agenda is al vrij gevuld en vult zich met de dag. Dat is ook een luxe en aan de ene kant vind ik het weer spannend en dat is meer een gezonde spanning. Zo een die je scherp houdt en toch ook een gevoel van vertrouwen geeft.
De Werkfabriek in Den Haag is een zogenaamde co-workspace. In het kantoorpand zijn verschillende bedrijven verzameld met als overeenkomst dat ze sociaal ondernemen hoog in het vaandel hebben staan. Veel bedrijven huren er een kantoorunit of werkplek, zoals designbureau DSGND, architecten als Hofstede Architecten en adviesbureaus als Public Partners.
ricum, met wie ik een workshop Impact verzorgde voor het Spark-programma. Wat een gedreven en betrokken mensen zijn dat. Zij hebben een sociale onderneming neergezet, waar je stil en warm van wordt.
Voldoende inspiratie en innovatie en zeer centraal gelegen; slechts 5 minuten van het Centraal Station in Amsterdam. Ook geschikt voor het geven van (kleine) workshops en het houden van meetings.